RONG RÊU – TẢO ĐỎ – NẤM HỒNG GÂY HẠI MẠNH VÀO MÙA MƯA

RONG RÊU

Rong rêu (Bryophytes) là một nhóm thực vật nguyên thủy, không có hoa, hạt hay hệ thống mạch dẫn phát triển như thực vật bậc cao. Chúng thường xuất hiện dưới dạng thảm xanh, vàng hoặc nâu bám trên bề mặt ẩm ướt như đá, gỗ mục, và đặc biệt là thân, cành cây trồng. Rong rêu thường xuất hiện trên thân cây, cành cây hoặc trên bề mặt đất trong điều kiện ẩm ướt kéo dài, đặc biệt là vào mùa mưa.

TẢO ĐỎ

Tảo đỏ, hay còn gọi là tảo lục Cephaleuros virescens, là một loại tảo ký sinh gây bệnh phổ biến trên nhiều cây công nghiệp và cây ăn trái (như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng). Dù có tên là “tảo đỏ”, chúng thường xuất hiện dưới dạng lớp vảy màu cam đến đỏ nâu trên thân và cành cây, đôi khi chuyển sang xanh xám khi già hoặc ẩm ướt. Loại tảo này bám chặt và có thể xâm nhập trực tiếp vào vỏ cây, gây hại đến mô cây trồng.

NẤM HỒNG

Nấm hồng là bệnh hại nguy hiểm do nấm Corticium salmonicolor gây ra. Loại nấm này thuộc nhóm Basidiomycetes, ký sinh trên vỏ cây, gây thiệt hại lớn cho nhiều loại cây thân gỗ như cây ăn quả (sầu riêng, nhãn, cam…), cây công nghiệp (cà phê, hồ tiêu, cao su) và cây lâm nghiệp. Bệnh thường tấn công thân, cành cấp 1, cấp 2 và bùng phát mạnh vào mùa mưa, khi có độ ẩm cao và nhiệt độ ấm áp.

Rong rêu thường tấn công ở thân cây.

Cành và gốc cây ít xuất hiện hơn.

Tảo đỏ chủ yếu xuất hiện trên thân và cành.

Lá và quả ít xuất hiện hơn.

Nấm hồng thường tấn công ở các vị trí phân cành, trên thân chính, cành cấp 1, cấp 2, hoặc những vết thương hở trên vỏ cây.

Vỏ cây bị bao phủ: Trên thân, cành, hoặc gốc cây bị một lớp rong rêu màu xanh lá cây, xanh rêu, hoặc đôi khi có màu nâu sẫm bám dày đặc.

Cây kém phát triển, còi cọc: Rong rêu bám quá nhiều có thể che phủ lớp vỏ cây, làm giảm khả năng quang hợp, quá trình trao đổi chất và hô hấp của cây.

Cành bị bó chặt, khô cành, gãy cành: Tạo thành một lớp bó chặt quanh thân và cành, cản trở sự lưu thông của nhựa cây và nước.

Tăng nguy cơ nhiễm nấm bệnh và côn trùng: Tạo môi trường ẩm ướt liên tục trên bề mặt cây, là điều kiện lý tưởng cho các loại nấm bệnh (như nấm hồng, tảo đỏ…) và vi khuẩn phát triển, ẩn nấp. Và là nơi trú ngụ cho một số loại côn trùng gây hại.

Ảnh hưởng đến quá trình ra hoa, đậu trái: Ở cây ăn quả, nếu rong rêu bám vào các mắt cua (nơi ra hoa) hoặc cành mang trái, làm nghẽn mắt cua, cản trở quá trình ra hoa, đậu trái, từ đó ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng quả.

Gây khó khăn trong quá trình chăm sóc và thu hoạch.

Trên thân và cành:

• Vết bệnh ban đầu: Thường là những chấm nhỏ, tròn, màu xanh xám, sau đó chuyển sang màu cam hoặc đỏ gạch (màu rỉ sắt) và có dạng hơi nổi gờ lên bề mặt vỏ cây.
• Phát triển: Các chấm này lan rộng và liên kết lại thành những mảng lớn, có hình dạng bất định, bám chặt vào vỏ cây. Bề mặt mảng bệnh có thể sần sùi hoặc hơi nhung.
• Dạng mốc: Khi trời ẩm ướt, mảng bệnh có thể có một lớp như mốc màu xanh xám bao phủ, sau đó khô đi và lộ ra màu đỏ cam đặc trưng.
• Trên lá: Chủ yếu trên lá già, lá bị che khuất. Mặt dưới lá có những sợi tảo đỏ mọc xuyên qua. Có thể xuất hiện các đốm nhỏ màu xanh xám hoặc nâu đỏ trên bề mặt lá, đôi khi có viền màu sẫm hơn. Lá bị bệnh có thể chuyển vàng và rụng sớm.

Trên quả (ít gặp hơn): Xuất hiện các đốm tròn màu nâu đỏ, có thể làm quả bị biến dạng, thối và rụng sớm, ảnh hưởng đến chất lượng và giá trị thương phẩm.

Vết bệnh ban đầu: Thường là những đốm nhỏ, màu trắng đục hoặc hồng nhạt, hơi ướt, xuất hiện trên vỏ thân hoặc cành cây.

Vết bệnh điển hình: Khi bệnh phát triển, các đốm này lan rộng và chuyển sang màu hồng phấn hoặc hồng cam rõ rệt, bám chặt vào vỏ cây như một lớp màng mỏng hoặc vảy. Lớp nấm này thường hơi sần sùi hoặc có dạng sợi.

Dấu hiệu khác trên cây:

• Thối vỏ và gỗ: Lớp nấm màu hồng bám chặt làm thối lớp vỏ ngoài, sau đó xâm nhập vào lớp gỗ bên trong, gây biến màu gỗ và làm tắc nghẽn mạch dẫn.
• Chảy mủ: Trên một số loại cây như sầu riêng, cam, quýt, vết bệnh có thể chảy nhựa hoặc mủ trong suốt hoặc màu nâu đỏ.
• Héo và chết cành: Các cành bị nhiễm bệnh sẽ héo dần từ đầu cành vào, lá chuyển vàng, sau đó khô và rụng, dẫn đến cành bị chết. Toàn bộ cây có thể chết nếu bệnh tấn công thân chính.

Trong điều kiện ẩm ướt: Bào tử nấm có thể phát tán tạo thành lớp mỏng màu hồng phủ kín một phần cành.

Cạnh tranh dinh dưỡng và nước (Gián tiếp): Rong rêu hấp thụ nước và một phần dinh dưỡng từ không khí và bề mặt bám. Mặc dù không hút trực tiếp từ cây, nhưng lớp rong rêu dày có thể giữ nước quá lâu, làm ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước của cây, đặc biệt là qua vỏ cây.

Giảm khả năng quang hợp: Khi rong rêu phát triển quá mức bám dày đặt trên thân cành lá, chúng có thể che phủ bề mặt tiếp xúc với ánh sáng, làm giảm khả năng quang hợp của cây.

Tạo môi trường cho sâu bệnh (Quan trọng nhất): Lớp rong rêu ẩm ướt là môi trường lý tưởng cho côn trùng (như rệp sáp, kiến, một số loài nhện) và bào tử nấm bệnh (như nấm hồng, nấm bồ hóng) gây hại phát triển.

Làm suy yếu vỏ cây: Rong rêu bám chặt vào vỏ cây, đặc biệt là ở những cây già, lớp vỏ có thể bị nứt nẻ, tạo điều kiện cho nước và mầm bệnh xâm nhập sâu hơn vào bên trong thân cây.

Ảnh hưởng đến sự phát triển của chồi và hoa: Khi rong rêu bám vào các mắt ngủ, chồi non hoặc nụ hoa, chúng có thể cản trở sự nảy mầm, ra hoa, làm giảm năng suất.

Làm giảm giá trị thẩm mỹ: Đối với cây cảnh hoặc cây ăn quả, sự xuất hiện của rong rêu làm giảm giá trị thẩm mỹ và thương phẩm.

Làm giảm khả năng quang hợp: Trên lá, các đốm tảo đỏ có thể che phủ bề mặt, làm giảm diện tích quang hợp của lá, ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp chất hữu cơ.

Gây tắc nghẽn mạch dẫn: Tảo bám chặt và có thể xâm nhập vào lớp vỏ non của cây, làm tắc nghẽn hoặc cản trở sự lưu thông của mạch dẫn nhựa nguyên và nhựa luyện, làm giảm khả năng vận chuyển nước và dinh dưỡng lên các bộ phận khác của cây.

Làm suy yếu cây và chết cành: Do bị tắc nghẽn mạch dẫn và vỏ cây bị tổn thương, cây bị suy yếu dần, cành bị bệnh nặng sẽ khô héo, rụng lá và chết đi. Sự chết cành có thể lan rộng ra cả cây nếu không được kiểm soát.

Tạo vết thương cho nấm bệnh khác xâm nhập: Vết nứt trên vỏ do tảo đỏ gây ra là cửa ngõ lý tưởng cho các loại nấm bệnh nguy hiểm khác (như nấm gây bệnh thán thư, nấm gây chết cây đột ngột…) xâm nhập và gây hại.

Giảm năng suất: Cây bị nhiễm tảo đỏ thường sinh trưởng kém, giảm khả năng ra hoa kết trái, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất.

Làm vỏ cây bị thối: Nấm tấn công làm thối vỏ và gỗ cây, ban đầu xuất hiện những đốm màu hồng phấn, sau đó lan rộng tạo thành mảng màu hồng.

Phá hủy mạch dẫn làm chết cành, chết cây: Nấm xâm nhập và phá hủy các mạch dẫn nhựa (mạch gỗ và mạch libe) trong thân và cành, làm tắc nghẽn sự vận chuyển nước và dinh dưỡng từ rễ lên lá, khiến cây không thể hấp thụ được nước và chất dinh dưỡng cần thiết. Do mạch dẫn bị phá hủy, cành cây sẽ héo khô, lá vàng rồi rụng, dẫn đến chết cành. Nếu bệnh tấn công vào thân chính hoặc các cành lớn, có thể dẫn đến chết cả cây, gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng.

Lây lan nhanh: Bệnh lây lan nhanh chóng qua bào tử nấm, có thể phát tán theo gió, mưa, côn trùng hoặc dụng cụ cắt tỉa từ cây bệnh sang cây khỏe, khiến bệnh lây lan rất nhanh trong vườn, đặc biệt là trong mùa mưa.

Giảm năng suất và chất lượng: Cây bị nhiễm bệnh sẽ suy yếu nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng ra hoa, đậu quả và năng suất, chất lượng nông sản.