MƯA VỀ & THỐI RỄ BẮT ĐẦU XUẤT HIỆN
Thông tin dịch hại
MƯA VỀ & THỐI RỄ BẮT ĐẦU XUẤT HIỆN
19/05/2025
Khi những giọt mưa đầu mùa trút xuống, độ ẩm tăng cao sau những cơn mưa liên tục tạo điều kiện lý tưởng cho các loại nấm bệnh phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là nấm gây bệnh thối rễ. Trực tiếp tấn công bộ rễ non yếu, làm tắc nghẽn mạch dẫn, khiến cây trồng dần lụi tàn. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, thì bệnh này có thể gây thiệt hại nghiêm trọng, lá xanh bắt đầu chuyển sang vàng úa, rồi héo rũ như thiếu nước.
1. BỆNH THỐI RỄ LÀ GÌ?
– Bệnh thối rễ là một loại bệnh phổ biến và nguy hiểm ở thực vật, do nhiều loại nấm và vi khuẩn sống trong đất gây ra. Tấn công hệ thống rễ của cây, làm cho rễ bị úng nước, thối rữa, giảm hoặc mất khả năng hấp thụ nước cũng như chất dinh dưỡng từ đất, từ đó làm cho cây sinh trưởng kém, lá vàng úa, héo rũ và cuối cùng có thể chết.
2. TÁC NHÂN GÂY BỆNH
– Bệnh thối rễ trên cây trồng có thể do một hoặc nhiều tác nhân gây ra, bao gồm cả trực tiếp hoặc gián tiếp.
+ Trực tiếp: Do các loài nấm khuẩn tấn công vào bộ rễ của cây như Fusarium sp., Pythium sp., Phytophthora sp., Rhizoctonia sp., …
Nấm Rhizoctonia solani
Nấm Phytophthora palmivora
Nấm Fusarium solani
+ Gián tiếp:
- Do tác nhân trung gian: Tuyến trùng, các loài sâu đục thân, rệp sáp, sùng cuốn, nhện hại rễ, … tấn công gây ra vết thương cơ giới trên rễ cây, tiền đề cho nấm khuẩn dễ dàng xâm nhập và gây hại. Hoặc rễ bị tổn thương do quá trình làm đất, bón phân.
Do quy trình canh tác: Đất bị ẩm ướt kéo dài do tưới quá nhiều, thoát nước kém do bị nén chặt, không tơi xốp dẫn đến thiếu oxy, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm và vi khuẩn gây hại phát triển. Không vệ sinh công cụ làm vườn, mầm bệnh lây lan từ cây bị bệnh sang cây khỏe. Sức đề kháng của cây yếu do thiếu dinh dưỡng, sử dụng phân thuốc không đúng cách…
Tuyến trùng
Rệp sáp
pH đất < 4 nấm bệnh phát triển mạnh
3. ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN BỆNH
– Bệnh thường phát triển mạnh trong điều kiện đất ẩm ướt kéo dài (đặc biệt trong mùa mưa), thoát nước kém, hoặc khi cây bị tổn thương rễ.
Đất ẩm ướt kéo dài
Nấm bệnh phát triển mạnh
Rễ bị vết thương cơ giới
4. TRIỆU CHỨNG
– Khi cây trồng bị thối rễ tức bộ rễ cây đã không còn hoặc suy giảm khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng, dẫn đến tình trạng thiếu hụt, sẽ biểu hiện một số đặc điểm như sau:
+ Lá vàng úa, héo rũ, dễ rụng, khô đọt, khô đầu cành: Tương tự như tình trạng thiếu nước dù đất vẫn ẩm. Thông thường triệu chứng bệnh được biểu hiện trước hết ở các lá già.
+ Cây còi cọc, chậm phát triển: Cây chậm lớn và ra hoa ít hơn hoặc không ra hoa, quả nhỏ hơn so với các cây khỏe mạnh.
+ Rễ chuyển màu nâu hoặc đen, mềm nhũn, dễ đứt, vỏ rễ bị tuột ra khỏi phần gỗ bên trong: Đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh, nhưng khó phát hiện trừ khi đào đất ra xem xét.
+ Dễ bị gãy đổ: Do hệ thống rễ bị suy yếu.
+ Có mùi hôi từ đất: Do sự phân hủy của rễ bị thối.
5. TÁC HẠI
– Bệnh thối rễ có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cả sự sinh trưởng và phát triển của cây, ảnh hưởng nhiều đến năng suất thu hoạch, đồng thời cũng gia tăng chi phí canh tác đáng kể như:
+ Cây sinh trưởng và phát triển chậm hơn.
+ Giảm năng suất: Ra hoa ít hơn, tỷ lệ đậu quả thấp, quả nhỏ, chất lượng kém và dễ bị rụng non.
+ Giảm sức đề kháng: Sức đề kháng của cây yếu đi, dễ bị tấn công bởi các bệnh hại khác.
+ Héo úa và chết cây: Ở giai đoạn nặng, lá vàng úa, héo rũ nhanh chóng, cành khô dần và cuối cùng chết cây hoàn toàn.
+ Ảnh hưởng đến tuổi thọ của cây.
+ Tăng chi phí chăm sóc: Chi phí thuốc BVTV & Phân bón tốn kém, và công lao động để xử lý cây bệnh và cải tạo đất.
+ Lây lan sang các cây khỏe mạnh: Các loại nấm khuẩn gây bệnh tồn tại trong đất và dễ lây lan sang các cây khỏe mạnh.
6. BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ
– Biện pháp canh tác:
+ Chọn giống cây kháng bệnh.
+ Cải thiện đất trồng: Đảm bảo đất có thoát nước tốt và không bị ngập bằng cách bổ sung phân hữu cơ tăng cường khả năng thoát nước.
+ Tưới nước đúng cách: Không tưới quá nhiều nước, đặc biệt trong mùa mưa.
+ Khử trùng đất: Tạo môi trường sống an toàn cho cây, loại bỏ mầm bệnh trong đất.
+ Cắt tỉa cành thường xuyên: Loại bỏ các cành bị bệnh hoặc yếu tạo điều kiện cho ánh sáng và gió chiếu vào thân cây/gốc rễ, giảm nguy cơ bệnh tật.
+ Bón phân hợp lý: Tăng sức đề kháng cho cây.
+ Thăm vuờn thường xuyên: Phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh thối rễ để điều trị kịp thời.
Nâng pH đất trong khoảng 5-6 để hạn chế nấm bệnh
– Biện pháp hóa học: Kiễm tra vườn thường xuyên để có thể phát hiện sớm nhất bệnh thối rễ nhằm có biện pháp quản lý kịp thời và thích hợp.
+ Khi phát hiện rễ bị thối, phải tiến hành xử lý thuốc: Xới nhẹ đất xung quanh tán cây, sau đó tưới các loại thuốc như Ridomyl 72WP, Norhield 86.2WG, Meta-M-CMP 35WP, Aliette 800WG, … theo liều lượng khuyến cáo, tưới 3-5 lần/năm tùy vào tình hình bệnh trên vườn.
+ Nếu cây bị thối cổ rễ, rễ chính nằm gần mặt đất thì phải đào đất ra cho lộ rõ toàn bộ phần rễ bệnh, cạo sạch vết bệnh và sử dụng cùng các loại thuốc nêu trên theo tỷ lệ 1:1 (thuốc : nước) và quét lên vị trí vết bệnh kết hợp với tưới thuốc xung quanh vị trí này. Lặp lại nhiều lần (3-4 lần), mỗi lần cách nhau 7-10 ngày cho đến khi kiễm tra thấy vết bệnh hết thối.
+ Kết hợp xử lý tuyến trùng, rệp sáp đất và nhện hại rễ quanh vùng rễ định kỳ 2-3 lần/năm với các hoạt chất như Fosthiazate, Abamectin, Carbosulfan, Cartap hydrochloride, …